آیا تا به حال به این فکر کردهاید که یک مشکل فنی کوچک و پنهان، میتواند تمام زحمات شما برای تولید محتوا و بهینهسازی سایت را از بین ببرد؟ مشکلی که اکثر ابزارهای سئو آن را نادیده میگیرند اما گوگل آن را به دقت زیر نظر دارد. امروز میخواهم درباره یکی از همین قاتلان خاموش سئو صحبت کنم: محتوای تکراری ناشی از URLهای انکود شده فارسی. این یک مسئله فنی و بسیار رایج در وبسایتهای فارسیزبان، به خصوص سایتهای وردپرسی و فروشگاهی است که میتواند بدون اینکه متوجه شوید، رتبه شما را در نتایج جستجو کاهش دهد. در این مقاله از وبسایت حسین طهمورثی، به صورت عمیق این مشکل را بررسی کرده، ریشههای آن را پیدا میکنیم و راهحلهای عملی برای رفع آن ارائه میدهیم.
دریافت مشاوره رایگان
جهت دریافت مشاوره رایگان در این زمینه، فرم زیر را پر کنید.
URL Encoding چیست و چرا برای آدرسهای فارسی ضروری است؟
قبل از اینکه به عمق فاجعه بپردازیم، بهتر است با مفهوم اصلی یعنی «انکود کردن URL» آشنا شویم. مرورگرها و وبسرورها برای انتقال اطلاعات در اینترنت، از یک مجموعه کاراکتر استاندارد به نام ASCII استفاده میکنند. این مجموعه شامل حروف انگلیسی، اعداد و چند علامت خاص است. حروف فارسی، عربی یا هر زبان دیگری خارج از این استاندارد قرار دارند.
وقتی شما یک آدرس فارسی مانند https://example.com/مقاله-جدید/ را در مرورگر خود وارد میکنید، مرورگر برای اینکه بتواند این آدرس را به سرور ارسال کند، آن را به فرمت استاندارد ASCII تبدیل یا «انکود» میکند. در این فرآیند، هر کاراکتر فارسی با یک علامت درصد (%) و یک کد هگزادسیمال جایگزین میشود. برای مثال، آدرس بالا به چیزی شبیه به این تبدیل میشود:https://example.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF/
این فرآیند کاملاً طبیعی و ضروری است و به خودی خود مشکلی ایجاد نمیکند. مشکل از جایی شروع میشود که این انکودینگ به روشهای مختلفی انجام شده و باعث ایجاد چندین نسخه از یک URL واحد میشود.
ریشه مشکل: چگونه محتوای تکراری از دل URLهای انکود شده بیرون میآید؟
گوگل و سایر موتورهای جستجو هر URL منحصربهفرد را به عنوان یک صفحه جداگانه در نظر میگیرند. اگر محتوای یکسان در دو آدرس مختلف در دسترس باشد، با مشکل «محتوای تکراری» یا Duplicate Content مواجه میشویم. مشکل URLهای انکود شده دقیقاً همینجاست. تفاوتهای جزئی در فرآیند انکودینگ میتواند منجر به تولید چندین URL برای یک صفحه واحد شود.
۱. تفاوت در حروف بزرگ و کوچک (Case-Sensitivity)
کدهای هگزادسیمال استفاده شده در URLهای انکود شده، میتوانند با حروف بزرگ (Uppercase) یا کوچک (Lowercase) نوشته شوند. برای مثال:
- نسخه با حروف کوچک: %d9%85%d9%82%d8%a7%d9%84%d9%87
- نسخه با حروف بزرگ: %D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87
اگرچه این دو رشته به یک کلمه («مقاله») اشاره دارند، اما از نظر فنی دو رشته متفاوت هستند. برخی سیستمها، CMSها یا وبسرورها ممکن است این دو نسخه را به عنوان دو URL مجزا شناسایی کنند. اگر وبسرور شما به درستی برای یکسانسازی این آدرسها پیکربندی نشده باشد، گوگل ممکن است هر دو نسخه را ایندکس کند و این یعنی محتوای تکراری.
۲. تفاوت در نوع انکودینگ و کاراکترهای خاص
گاهی اوقات سیستمهای مختلف، کاراکترهای خاص مانند خط تیره (-) یا نیمفاصله را به شکلهای متفاوتی انکود میکنند. این موضوع نیز میتواند به تولید URLهای متفاوت برای یک محتوای یکسان منجر شود. علاوه بر این، نحوه مدیریت پارامترهای URL (Query Parameters) نیز میتواند به این مشکل دامن بزند.
۳. خطای مرگبار در تگ کنونیکال (Canonical Tag)
اینجاست که مشکل اصلی و پنهان خود را نشان میدهد. تگ کنونیکال (rel=”canonical”) یک قطعه کد HTML است که به موتورهای جستجو میگوید نسخه اصلی و مرجع یک صفحه کدام است. این تگ برای حل مشکل محتوay تکراری ابداع شده است.
سناریوی فاجعهبار زمانی رخ میدهد که URL صفحه با URL تعریف شده در تگ کنونیکال آن صفحه، مغایرت داشته باشد. فرض کنید کاربر با آدرس انکود شده با حروف بزرگ وارد صفحه میشود:https://example.com/مقاله-با-حروف-Bزرگ/
اما تگ کنونیکال در سورس صفحه، به نسخه انکود شده با حروف کوچک اشاره میکند:<link rel=”canonical” href=”https://example.com/مقاله-با-حروف-bزرگ/” />
در این حالت، شما به وضوح به گوگل میگویید که این صفحه یک کپی از صفحهای دیگر است! این سیگنال منفی میتواند باعث شود گوگل ارزش و اعتبار صفحه اصلی را کاهش دهد یا حتی هر دو نسخه را با رتبه پایینتر ایندکس کند.
چرا ابزارهای سئو این مشکل را تشخیص نمیدهند؟
یکی از دلایلی که این مشکل را «پنهان» مینامیم این است که اکثر ابزارهای خزش (Crawling) مانند Screaming Frog یا Ahrefs به صورت پیشفرض URLها را قبل از بررسی «نرمالسازی» میکنند. یعنی آنها تفاوت بین حروف بزرگ و کوچک در کدهای انکود شده را نادیده گرفته و هر دو را یکسان در نظر میگیرند. در نتیجه، در گزارش نهایی این ابزارها، هیچ هشداری مبنی بر وجود محتوay تکراری یا مشکلات کنونیکال مشاهده نخواهید کرد. شما با خیال راحت به گزارش نگاه میکنید و فکر میکنید همه چیز عالی است، در حالی که در دنیای واقعی، گوگل در حال مشاهده چندین نسخه از صفحات شماست.
این مشکل در کدام پلتفرمها شایعتر است؟
اگرچه این مشکل میتواند در هر سیستمی رخ دهد، اما در برخی پلتفرمها به دلیل ساختارشان، رایجتر است:
دریافت مشاوره رایگان
جهت دریافت مشاوره رایگان در این زمینه، فرم زیر را پر کنید.
وردپرس و افزونههای سئو
وردپرس به طور کلی مدیریت خوبی روی URLهای فارسی دارد. اما گاهی اوقات تداخل بین قالب، افزونههای سئو (مانند Yoast یا Rank Math) و تنظیمات وبسرور میتواند باعث ایجاد این مشکل شود. برای مثال، ممکن است خود وردپرس URL را با حروف کوچک تولید کند، اما افزونه سئو تگ کنونیکال را با حروف بزرگ ایجاد کند یا برعکس.
CMSهای اختصاصی و سایتهای فروشگاهی
در سیستمهای مدیریت محتوای اختصاصی یا پلتفرمهای فروشگاهساز، این مشکل بسیار شایعتر است، زیرا ممکن است توسعهدهندگان به این جزئیات فنی سئو توجه کافی نکرده باشند. عدم وجود یک استاندارد واحد برای تولید URL و تگ کنونیکال، زمینه را برای بروز این خطا فراهم میکند.
نقش وبسرور (آپاچی، Nginx)
تنظیمات وبسرور شما نیز نقش مهمی ایفا میکند. یک وبسرور که به درستی پیکربندی نشده باشد، ممکن است به درخواستها برای URLهای با حروف بزرگ و کوچک، به صورت جداگانه پاسخ دهد و آنها را به یک آدرس واحد ریدایرکت نکند. این موضوع، لایه دیگری از پیچیدگی را به مشکل اضافه میکند.
راه حل عملی: چگونه این قاتل خاموش سئو را پیدا و درمان کنیم؟
خبر خوب این است که با وجود پنهان بودن، شناسایی و رفع این مشکل امکانپذیر است. من در وبسایت حسین طهمورثی با این چالش مواجه شدم و با طی کردن مراحل زیر توانستم آن را برطرف کنم.
گام اول: شناسایی مشکل با ابزارهای ساده
از آنجایی که ابزارهای پیچیده این مشکل را نشان نمیدهند، باید به روش دستی آن را بررسی کنیم. سادهترین راه، استفاده از یک افزونه مرورگر است که اطلاعات سئوی صفحه را نمایش میدهد. من شخصاً از افزونه SEO Meta in 1 Click برای مرورگر کروم استفاده میکنم.
- به یکی از صفحات سایت خود که URL فارسی دارد بروید.
- آدرس را از نوار آدرس مرورگر کپی کرده و در یک ویرایشگر متن (مانند Notepad) پیست کنید. به حروف بزرگ یا کوچک در کدهای انکود شده دقت کنید.
- حالا روی آیکون افزونه SEO Meta in 1 Click کلیک کرده و به تب “Headers” بروید.
- مقدار تگ کنونیکال (Canonical URL) را پیدا کنید.
- URL کپی شده از نوار آدرس را با URL موجود در تگ کنونیکال مقایسه کنید. آیا تفاوتی در حروف بزرگ و کوچک بخش انکود شده وجود دارد؟ اگر بله، شما مشکل را پیدا کردهاید.
گام دوم: نرمالسازی URLها در سمت سرور
بهترین راه حل، وادار کردن سرور به تبدیل تمام URLهای ورودی به یک فرمت استاندارد (مثلاً حروف کوچک) است. این کار از طریق ریدایرکت ۳۰۱ انجام میشود و تضمین میکند که هم کاربران و هم موتورهای جستجو همیشه به یک نسخه واحد از صفحه دسترسی دارند.
اگر از وبسرور آپاچی استفاده میکنید، میتوانید کدهای زیر را به فایل .htaccess خود اضافه کنید تا تمام URLها به حروف کوچک تبدیل شوند:RewriteEngine On
RewriteCond %{REQUEST_URI} [A-Z]
RewriteRule (.*) ${lc:$1} [R=301,L]
برای وبسرور Nginx، این فرآیند کمی پیچیدهتر است و معمولاً نیاز به دانش فنی بیشتری در تنظیمات سرور دارد.
دریافت مشاوره رایگان
جهت دریافت مشاوره رایگان در این زمینه، فرم زیر را پر کنید.
گام سوم: تنظیم صحیح تگ کنونیکال
صرف نظر از تنظیمات سرور، باید اطمینان حاصل کنید که CMS یا پلتفرم شما همیشه تگ کنونیکال را به صورت یکسان، استاندارد و ترجیحاً با حروف کوچک تولید میکند. اگر از وردپرس استفاده میکنید، ممکن است نیاز باشد تنظیمات افزونه سئوی خود را بررسی کنید یا با استفاده از یک قطعه کد سفارشی (hook)، خروجی تگ کنونیکال را فیلتر و اصلاح کنید تا همیشه به صورت نرمالایز شده و با حروف کوچک باشد. این کار تضمین میکند که حتی اگر به هر دلیلی نسخههای متفاوتی از URL درخواست شود، سیگنال کنونیکال شما همیشه صحیح و استوار باقی بماند.
نتیجهگیری
مشکل محتوای تکراری ناشی از URLهای انکود شده، یک مثال عالی از اهمیت سئو تکنیکال است. این مشکلی است که شاید در نگاه اول بیاهمیت به نظر برسد، اما در بلندمدت میتواند تلاشهای شما را بینتیجه بگذارد. با بررسی منظم سایت خود، توجه به جزئیات فنی مانند تگهای کنونیکال و اطمینان از پیکربندی صحیح سرور، میتوانید از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کنید. به یاد داشته باشید که در دنیای رقابتی سئو، همین جزئیات کوچک هستند که تفاوت بین رتبه یک و صفحه دوم نتایج جستجو را رقم میزنند. امیدوارم این مقاله از وبسایت حسین طهمورثی به شما کمک کرده باشد تا این مشکل پنهان را در وبسایت خود شناسایی و برطرف کنید.
